انواع مدلهای عارضه یابی سازمان

مدلهای عارضه یابی سازمان

در دینای امروز مواجهه سازمان ها و همه کسب و کارها با چالش های سریع جهانی اجتناب ناپذیر است و سازمانها برای توسعه فعالیت های خود ناگزیرند که موانع پیش روی که مانع دستیابی به اهداف میشوند را از طریق عارضه یابی سازمانی به گونه ای رفع نمایند که اثرات ناشی از پیامدهای تغییرات را به حداقل رسانده و تهدید به وجود آمده را به فرصت تبدیل کنند. به نقل از مکنزی، تنها در این صورت است که با راه حل های جسورانه، از چالشها، کسب تجربه نموده و امکان ارتقاء کسب و کار بدست می آید.

برای کشف مشکل و شناخت مساله نیاز به شناسایی چند بعدی مسائل مبتلا به و کسب اطلاعات جامع از سازمان می باشد که از طریق ابزارهایی نظیر مصاحبه، مشاهده و پرسشنامه بدست می آید. این اطلاعات تفصیلی شامل بررسی ساختار و فرایندها در سازمان، استراتژی و ساختار سازمانی، تحلیل بازار و رفتار مشتریان، محصولات و خدمات و… است. تحلیل نقاط قوت و ضعف سازمان و تهدیدها و فرصت ها و در نهایت ارائه راهکار سیستمی از طریق به کار گیری مدل های علمی استاندارد صورت می پذیرد که نتیجه آن بهبود سازمانی و گزارشهای مدیریتی جهت گذر از چالش و برون رفت از شرایط بحران خواهد بود.

پروژه عارضه یابی سازمانی باید در برگیرنده پاسخ به سوالاتی باشد که مجموعه راهکارها و شرح وظایف مشاور و سازمان در آن مشخص شده باشد. از جمله اینکه چه اقداماتی و چگونه و توسط کدام بخش باید انجام شود. نتایج مورد انتظار و دستاوردهای پروژه شامل چه مواردی است و برآورد زمان و هزینه مورد نیاز چگونه است.

در مواردی که سازمان با مسأله خاصی روبرو می باشد، عارضـه یـابی مـی توانـد مسـأله محـور(Problem-oriented) باشد و به جستجوی علل بروز مسائل بپردازد. لیکن ممکن است سازمان تصمیم بگیـرد از زاویـه مثبتی به موضوع نگاه کند و به دنبال راه‌هایی برای افزایش و بهبود کارکرد فعلی خود باشد. در این حالت عارضه یابی را توسعه محور(Development-oriented) می نامند و کارکرد فعلی سازمان را بررسی می کند تـا سطوحی که در آینده قابل بهبود هستند را مشخص نماید.

به عبارت دیگر، عارضه یابی سـازمانی دارای دو زمینـه درمـانی (Remedial) و توسـعه ای اسـت. همـانطور که تشخیص پزشک کوششی برای یافتن علت بیماری جسمی است تا بتوان از آن طریق بیمـار را معالجه کرد، آسیب شناسی درمانی نیز در پی آن است تا کار اشتباهی در سازمان انجام گیـرد، بـا آن برخورد نماید. متقابلا آسیب شناسی سازمانی هنگامی مفید واقع می شود که هدف آن کمک به مدیریت برای تشخیص نیازهای سازمان و دستیابی به فرصـت هـای بیشـتر باشـد.

در ایـن مفهـوم، هدف یافتن مشکلات و حل آنها نیست، بلکه ارزیابی سازمان در شرایط فعلی و ارائه یـک دیـدگاه پیشرو می باشد که در آن بررسـی نقـاط قـوت و امکانـات موجـود در کوتـاه مـدت منجـر بـه قـدرت موثر در بلند مدت می گردد.

عارضه یابی را می توان به طور دوره ای و در قالب یک چرخه در سازمان اجـرا نمـود. چرخـه عارضه یابی نه تنها به کشف مشکلات واقعی سازمان کمک می کند، بلکه بـه شناسـایی علـل آنهـا و کمک به برنامه ریزی برای حل آنها نیز می پردازد.

عارضه یابی یا آسیب شناسی سازمانی مدلی اسـت از منظـر تئـوری هـای پشـتیبانی کننـده آن یـک مقوله چند تخصصـی (Multi-disciplines) بـه شـمار مـی رود. مبـانی توسـعه ای و تحـولی کـه در بحـث عارضـه یـابی سازمانی وجود دارنـد بـه مبحـث تغییـر برنامـه ریـزی شـده (Planned Change) در توسـعه سـازمانی (Organization Development) یـا OD بـاز مـی گردد.

توسعه سازمانی به نوبه خود ریشه در مبحث تئوری سازمان (Organization Theory) و رفتار سـازمانی (Organizational Behavior) دارد. از سوی دیگر، نگرش سیستمی به سازمان، اصول و فنون مهندسی صنایع و شاخه های مختلف علم مدیریت به طور عام و روش علمی حل مسأله (Scientific Problem Solving) و فرایند تحلیل شکاف به طور خاص در تشـکیل مدل عارضه یابی سازمانی بسیار تاثیرگذار بوده‌اند.